8 April 2020 – De ene crisis is de andere niet. Zo veel is duidelijk.
In Groningen wisten we het al langer. Op een crisis in slow motion volgt géén crisisaanpak. Er zijn geen draaiboeken, geen opschalingen, geen onorthodoxe maatregelen voor het bestrijden van sluipmoordenaars. Die zijn er wél wanneer de ramp zich frontaal aandient. Een overstroming, een terroristische aanval of, zoals nu, een pandemie. Niemand zal bestrijden dat je bij een acute crisis onmiddellijk moet handelen. Het ogenschijnlijke gemak waarin Nederland binnen 24 uur totaal kwam stil te staan – is net zo indrukwekkend als noodzakelijk.
Wat moet dat moet.
Maar toch blijft het fascinerend dat we voor dergelijk vergaande maatregelen geconfronteerd moeten worden met directe, bijna zichtbare slachtoffers. Zieke en overleden mensen die we hadden kunnen kennen, die we misschien zelfs wel kennen. Slachtoffers die we zelf, of onze naasten ook hadden kunnen zijn. Het misschien wel gáán zijn. Oh, lieve help!
Elke crisisaanpak is in de kern gebaseerd op (dreigend) gevaar en dus angst. Maar wel alleen het gevaar dat in het ‘hier en nu’ aanwezig is. Voor gevaar dat een eindje verderop of misschien later in de tijd is, voelen we veel minder angst. Terwijl het gevaar misschien net zo groot of zelfs veel groter is. Bijzonder toch?
Neem de klimaatcrisis – kennelijk niet echt iets om radicale maatregelen op te nemen. Terwijl het aantal dodelijke slachtoffers dat, zelfs nu al, gerelateerd kan worden aan de opwarming van de aarde groter is dan de coronaslachtoffers. Neem straks de economische crisis – een langzaam wurgende crisis die we uit zullen zitten. ‘Waar we even doorheen’ moeten. Menig zzp-er, kleine ondernemer of ontslagen werknemer zal zich over een jaar vertwijfeld afvragen wat die fout heeft gedaan. Hij of zij zou toch geholpen worden? Ze zouden hem niet in de steek laten, dat hadden ze gezegd. En nu hij daadwerkelijk verzuipt, is er niemand te bekennen. Help!
Precies dat weten we al in Groningen. En daar gaan we hopelijk ons voordeel mee doen. In Groningen gaan we zelf aan de slag met onze Toukomst, we zorgen zelf voor onze buren en dorpsgenoten, we vertrouwen op elkaar – blind vertrouwen op de overheid deden we hier al lang niet meer. Terwijl de rest van Nederland na deze crisis ontgoocheld en gedesillusioneerd om zich heen kijkt, pakt Groningen als eerste de draad weer op. En misschien, heel misschien, slagen we er dan in om het deze keer op onze manier te gaan doen. Nuchter, veerkrachtig, vasthoudend. Met oog voor de mensen en respect voor natuur en dieren. Zonder veel poespas, maar bovenal: met een visie op de rampen in slow motion. Het hebben van een adequaat antwoord op de rampen die zich in slow motion voltrekken is de échte uitdaging.
Met alle respect, daar is een acute crisis aanpak niks bij.
